Dyzenteria potocznie zwana chorobą brudnych rąk jest bardzo zakaźną chorobą przewodu pokarmowego. Zarazić się nią możemy poprzez kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami lub żywnością. Główny objaw szigelozy to gorączka oraz bolesna biegunka z krwią i śluzem. Przy podejrzeniach zarażenia się czerwonką bakteryjną należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza rodzinnego w celu otrzymania antybiotyku, który pomoże w leczeniu i ograniczeniu rozprzestrzeniania się choroby.

Dyzenteria (szigeloza) – przyczyny, objawy, powikłania, leczenie

Co to jest dyzenteria? Szigelozę wywołują drobnoustroje zwane pałeczkami Shigella. Od zarażenia do pierwszych objawów zazwyczaj mija od jednego do pięciu dni i pierwszą z oznak jest gorączka. Po krótkim czasie dołącza bardzo obfita, wodnista biegunka, która w późniejszych fazach choroby staje się bardzo bolesna. Efektem rozwijającego się zapalenia jelita grubego jest pojawianie się w kale krwi, śluzu i ropy. Nieleczona dyzenteria jest bardzo groźna, ponieważ może prowadzić do szybkiego odwodnienia i nawet śmierci. Pozostałymi powikłaniami tej choroby są: sepsa, uszkodzenie nerek, a także uszkodzenie wątroby. Leczenie czerwonki bakteryjnej należy wdrożyć jak najszybciej i często przebiega od wykrycia do wyleczenia w szpitalu, ze względu na możliwe powikłania oraz zaraźliwość. Podstawową formą leczenia tej choroby jest antybiotykoterapia, która zdecydowanie ogranicza możliwość ekspansji choroby.

Co to jest czerwonka bakteryjna (dyzenteria) i jakie są jej przyczyny?

Czerwonka bakteryjna wywołana jest przez różne gatunki pałeczek czerwonki. Bakteria rozprzestrzenia się wraz z wydalaniem kału przez nosicieli. Są to przede wszystkim osoby, które przeszły chorobę, ale jej nie leczyły — przeszły chorobę bezobjawowo lub miały gorączkę przez dwa, trzy dni — w ich kale znajdują się chorobotwórcze bakterie. Do zakażenia dochodzi najczęściej przez brak odpowiedniej higieny, metodą brudnych rąk, przez zainfekowane pożywienia, lub też wody gruntowe. Dyzenterię mogą także przenosić owady, takie jak mucha domowa, która po kontakcie z zakażonym kałem usiądzie na jedzeniu.

Czerwonka bakteryjna a pałeczki Shigella. Objawy dyzenterii

Czerwonkę bakteryjną wywołują pałeczki z rodzaju Shigella, które wywołują zakażenia układu trawiennego. Z grupy bakterii Shigelli można wyróżnić 4 rodzaje:

• S. dysenteriae,
• S. flexneri, 
• S. boydii,
• S. sonnei. 

Jeżeli choroba wywołana jest przez S. dysenteriae lub S. flexneri, to jej przebieg jest znacznie cięższy, gorączka może osiągać ponad 40^oC, a ilość stolców może przekroczyć 20 dziennie. Objawy dyzenterii mogą zacząć występować już w dniu następującym po kontakcie z bakteriami. Ich intensywność w dużej mierze zależy od odporności organizmu.

Przebieg szigelozy można podzielić na cztery fazy:

• okres wylęgu choroby – czas od zarażenia się chorobą, wysoka temperatura, wodnista biegunka
• biegunka – stan, w którym temperatura ciała może przekraczać 40^oC, nasilona biegunka.
• biegunka czerwonkowa – w kale pojawiają się krew, śluz i ropa
• okres zdrowienia

Nie u wszystkich chorych występują wszystkie fazy – wiele przypadków kończy się na pierwszej.

Jakie są metody leczenia dyzenterii?

Dyzenterię diagnozuje się zawsze na podstawie bakteriologicznego badania kału lub wymazu z odbytu w celu wyizolowania pałeczek bakterii Shigella. Ze względu na intensywną biegunkę w leczeniu najważniejsze jest zapobieganie odwodnieniu chorej osoby. Warto choremu podać także węgiel medyczny. Często osoby chore, u których czerwonka ma ciężki przebieg, są zabierane do szpitala. Tam podawane dożylnie są płyny wieloelektrolitowe, które wyrównują zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej. Oprócz uzupełniania płynów chorym wdraża się kurację antybiotykową, która drastycznie ogranicza rozprzestrzenianie się bakterii.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie czerwonki bakteryjnej?

Dyzenteria należy do chorób, które można całkowicie wyleczyć. W trakcie choroby należy stosować dietę lekką, a układ pokarmowy powinien się zregenerować w ciągu kilku tygodni. Nosicielstwo bakterii w przewodzie pokarmowym po przebytej infekcji może trwać do około miesiąca. 

Powikłania czerwonki bakteryjnej (dyzenterii)

Powikłania po dyzenterii pojawiają się rzadko, ale dotyczą szczególnie małych dzieci, starszych chorób oraz chorych na AIDS. Szczególnie narażone są osoby niedożywione z krajów Trzeciego Świata.

Najczęstsze powikłania to:

• zapalenie spojówki i rogówki,
• nieropne zapalenie stawów,
• zespół hemolityczno-mocznicowy,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• trombocytopenia,
• perforacja jelita,
• wypadanie odbytu,
• występowanie zakażenia rozsianego,
• zespół hemolityczno-mocznicowy.

Około 10% przypadków, których dotykają powikłania czerwonki bakteryjnej, umiera.

Profilaktyka zachorowań na czerwonkę

Najważniejszymi działaniami, które mają na celu uniknięcie roznoszenia bakterii, jest uświadamianie społeczeństwa czym jest dyzenteria i w jaki sposób się rozprzestrzenia. Ze względu na to, jak łatwo się zarazić Shigellą nie da się całkowicie zaradzić zakażeniu. Przed podróżą do krajów bliskiego wschodu warto też dowiedzieć się, jakie szczepienia są obowiązkowe i udać się do punktu szczepień. Zalecane szczepienia obejmują wirusowe zapalenie wątroby typu A i B. Światowa Organizacja Zdrowia opracowała podstawowe zasady dotyczące higieny, które pozwalają bardzo ograniczyć ryzyko przed zakażeniami układu pokarmowego.

Pięć kroków do bezpiecznej żywności:

•  Utrzymuj czystość – należy myć ręce przed kontaktem z żywnością oraz po wyjściu z toalety
•  Oddzielaj żywność surową od ugotowanej – należy używać innych narzędzi do obróbki surowej i ugotowanej żywności, stosować osobnych pojemników.
•  Gotuj dokładnie – szczególnie w przypadku zup, które należy doprowadzić do wrzenia, ponieważ mikroorganizmy giną w temperaturach powyżej 70^oC.
•  Utrzymuj żywność w odpowiedniej temperaturze – temperatura w lodówce powinna wynosić nie więcej niż 5^oC.
•  Używaj bezpiecznej wody i żywności – najlepiej pić wodę filtrowaną lub gotowaną. Spożywana żywność powinna być świeża, a warzywa i owoce umyte.